Het Mac Leodplein met het imposante standbeeld van Georges Eekhoud bevindt zich tussen De la Montagne- en Schamelhoutstraat.
Slechts weinigen zullen bij het horen van de naam Julius Mac Leod (1857-1919) spontaan denken aan een Vlaamse voorvechter. Nochtans was deze wetenschapper – een verre nazaat van een Schotse voorvader die zich al in de jaren 1700 in ons land had gevestigd -.een van de gangmakers van de vernederlandsing van de Gentse universiteit.
De botanicus, bioloog en hoogleraar Mac Leod publiceerde verschillende wetenschappelijke verhandelingen, zoals de toonaangevende ‘Geïllustreerde flora van België’ (1892). Ook zijn inzet voor het gebruik van het Nederlands maakte hem tot markante figuur. Heel zijn leven bevocht hij de toen algemeen aanvaarde stelling dat het Nederlands geen taal was waarmee wetenschap kon worden bedreven.
In 1897 pleitte hij als rapporteur voor een trapsgewijze vernederlandsing van de Hogeschool van Gent wat hem door vele professoren niet in dank werd afgenomen maar bij veel studenten in goede aarde viel. Meer dan dertig jaar later (een omstreden experiment tijdens de Eerste Wereldoorlog niet te na gesproken) werd de vernederlandsing van de Gentse Universiteit een feit.
In een artikel Taal en Kennis (1895) hekelde Mac Leod de geestelijke armoede en de culturele beperktheid van de verfranste burgerij. Zij kon door de taalbarrière niets doorgeven maar zij had volgens Leod ook weinig te bieden. Kennisoverdracht in de moedertaal was voor hem een noodzakelijke voorwaarde om de intellectuele en sociale achterstand van Vlaanderen in te lopen.
Eerder had Mac Leod al een natuurwetenschappelijke genootschap opgericht, waaruit later de Vlaamse Natuur- en Geneeskundige Congressen zouden ontstaan die van groot belang zijn geweest voor de verbreiding van de Nederlandse taal in de wetenschap.
Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog vluchtte Mac Leod naar Engeland waar hij enkele opdrachten vervulde aan de universiteit van Manchester. Na de oorlog in 1919 werden zijn bezittingen in België geplunderd en vernield ofschoon hij zich nooit had ingelaten met activisme of collaboratie. Enkele weken later overleed hij aan de Spaanse griep.
In een artikel (‘Nieuwe wegen’, maart 1901) in ‘Van nu en straks’ vatte hij zijn streven als volgt samen:
Moedertaal is geen liefhebberij maar sociale noodzaak
Geschreven door Hugo De Ridder
LOCATIE
Mac Leodplein,
zitbankjes tegenover nr 13
ZONE
HALEWIJN
MATERIAAL
Arduin
BEKENDE ANTWERPENAAR
Katastroof
Antwerpse muziekgroep bestaande uit
Stef Bef, Zjuul Krapuul en Jos smos,
bekend om hun humoristische en sarcastische drinkliederen en maatschappelijk geëngageerde nummers, ‘in ’t plat Aentwaerps’
Benieuwd?
Lees de tekst van Katastroof
in het boek ‘Citaat op Straat’.
